Hendrik Antoon Lorentz

 

Ur. 18 lipca 1853 w Arnhem, zm. 4 lutego 1928 w Haarlemie – fizyk holenderski.

 

Urodził się w Arnhem jako syn Gerrita Frederika Lorentza i jego żony Geertruidy z Ginkelów. W roku 1870 rozpoczął studia na Uniwersytecie w Lejdzie, które przerwał po dwóch latach, aby wrócić do Arnhem i podjąć pracę nauczyciela, jednocześnie pisząc pracę doktorską. Już w 1875 roku, w wieku 22 lat uzyskał doktorat za pracę udoskonalającą teorię elektromagnetyzmu Maxwella. W roku 1878 został profesorem Uniwersytetu w Lejdzie, obejmując nowo stworzoną katedrę fizyki teoretycznej. W 1912 roku zrezygnował z katedry, przyjmując stanowisko dyrektora Instytutu Teylera w Haarlemie. W dalszym ciągu jednak do końca życia prowadził wykłady na uniwersytecie.

Zapoczątkował teorię elektronową budowy materii, prowadził prace nad połączeniem w jedną całość zjawisk elektromagnetycznych i optycznych. Aby pogodzić mechanikę klasyczną z teorią elektromagnetyzmu, rozwijał teorię znaną dzisiaj jako teoria eteru Lorentza, którą jednak porzucil na rzecz Szczególnej teorii względności. Do najbardziej znanych osiągnięć należą transformacja Lorentza, teoria wyjaśniająca zjawisko dyspersji i przewodnictwa elektrycznego, wzór na skrócenie ciała sztywnego w ruchu (kontrakcja Lorentza-Fitzgeralda). Wyjaśnił teoretycznie zjawiska rozszczepienia linii widmowych w polu magnetycznym (zjawisko Zeemana). W roku 1902 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, razem z Pieterem Zeemanem (swoim dawnym studentem). Oprócz fizyki teoretycznej, zajmował się też praktyką: w roku 1919 został wybrany przewodniczącym zespołu uczonych i inżynierów pracujących przy przegrodzeniu tamą zatoki Zuiderzee. Lorentz był uznawany za jednego z najwybitniejszych fizyków swojego okresu. Zmarł 4 lutego 1928 roku w Haarlemie.

Był członkiem brytyjskiego Towarzystwa Królewskiego i innych stowarzyszeń naukowych, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności. Od Royal Society otrzymał Medal Rumforda (1908) i Medal Copleya (1918).

W roku 1925, z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu Lorentza, Królewska Holenderska Akademia Sztuk i Nauk ustanowiła medal jego imienia. Ta nagroda naukowa z dziedziny fizyki teoretycznej przyznawana jest co cztery lata[6].